102 cytaty Charliego Mungera po polsku

Na 30 dni przed swoimi setnymi urodzinami zmarł Charlie Munger, wiceprezes Berkshire Hathaway i człowiek, który poza olbrzymim majątkiem zostawił po sobie także dzieło, zbiór mądrych wypowiedzi.

Niżej przedstawiam przetłumaczone przeze mnie (nieco swobodnie) cytaty co bardziej ciekawych, według mnie, wypowiedzi Mungera.

Nie jest to wybór kompletny. Korzystałem wybiórczo z posta Trena Griffina.

1. "Tak więc gra polega na ciągłym uczeniu się. Trzeba lubić proces uczenia się... Jest taka apokryficzna historia o Mozarcie. 14-latek przyszedł do niego i powiedział: "Chcę nauczyć się być wielkim kompozytorem". Mozart odpowiedział: "Jesteś za młody". Młody człowiek odpowiedział: "Ale ja mam 14 lat, a ty miałeś tylko osiem lub dziewięć, kiedy zacząłeś komponować". Na co Mozart odpowiedział: "Tak, ale ja nie pytałem innych, jak to robić"."
2. "Instytucja zarządu dużej amerykańskiej firmy. Cóż, siedzi tam najwyższy rangą facet i jest tam autorytetem. Robi idiotyczne rzeczy i co? - rozglądasz się po zarządzie i nikt się nie sprzeciwia, dowód społeczny pracuje, więc wszystko jest w porządku, nie? Działa tendencja do odwzajemniania się: facet co roku podnosi wynagrodzenie dyrektorom, lata sobie samolotem korporacyjnym, aby obejrzeć ciekawe fabryki czy tam cokolwiek innego, a ty idziesz i widzisz obraz o ekstremalnej dysfunkcji organu decyzyjnego w typowej amerykańskiej radzie dyrektorów. Biorą się do działania tylko wtedy, gdy sytuacja staje się na tyle zła, że zaczynają wyglądać głupio lub grozi im odpowiedzialność prawna. To zasada Mungera. Znaczy się, od czasu do czasu zdarzają się rzeczy, które nie są zgodne z zasadą Mungera, ale ogólnie rzecz biorąc, rada dyrektorów jest bardzo nieskuteczną instytucją jeśli jej szef to lekki przygłup, co oczywiście często się zdarza.”
3. "Rynki byka (bull markets) wchodzą ludziom głęboko do głowy. Jeśli jesteś kaczką pływającą po stawie, a staw podnosi się z powodu ulewy to zaczynasz piąć się w górę. Tylko, że ty myślisz, że to ty, a nie staw robi robotę.”
4. "Każdego dnia staraj się być trochę mądrzejszy niż byłeś, gdy się obudziłeś. Wypełniaj swoje obowiązki wiernie i dobrze. Krok po kroku posuwaj się naprzód, niekoniecznie w szybkim tempie. Tak budujesz dyscyplinę i przygotowujesz się na szybkie zrywy... Drąż centymetr po centymetrze, dzień po dniu a na koniec dnia - jeśli żyjesz wystarczająco długo - dostaniesz to, na co zasłużyłeś".
5. "Skala ma taką wielką wadę, która przy okazji sprawia, że gra jest interesująca - tak, że nawet duzi gracze nie zawsze wygrywają - ta wada to fakt, że wraz ze wzrostem wielkości pojawia się biurokracja. A wraz z biurokracją pojawia się terytorialność, która znów ma swoje podłoże w ludzkiej naturze. Incentive'y (zachęty/nagrody) robią się perwersyjne. (...) W biurokracji myślisz, że praca jest skończona, kiedy trafia z twojego biurka na biurko kogoś innego. Ale oczywiście tak nie jest. Nie jest skończona, dopóki [firma] nie dostarczy tego, co ma dostarczyć. Powstają więc wielkie, tłuste, głupie, nieumotywowane biurokracje.... Nieustannym przekleństwem skali jest to, że prowadzi ona do wielkiej, głupiej biurokracji."
6. "Sears miał wiele warstw kadr, których nie potrzebował. Był bardzo zbiurokratyzowany. Myślenie było powolne. Istniał pewien ustalony sposób myślenia. Jeśli ktoś wyskoczył z nowym pomysłem, system obracał się przeciwko niemu. Było tam wszystko, czego można oczekiwać od wielkiej, dysfunkcjonalnej biurokracji".
7. „Tak naprawdę pieniądze zarobiliśmy na wysokiej jakości firmach. W niektórych przypadkach kupowaliśmy cały biznes. W niektórych przypadkach kupowaliśmy tylko duży pakiet akcji. Ale kiedy przeanalizować to, co się stało to naprawdę duże pieniądze zarobiliśmy na biznesach wysokiej jakości. I ogólnie większość ludzi, którzy zarobili bardzo dużo pieniędzy, zrobiła to w firmach wysokiej jakości".
8. „Są dwa rodzaje biznesów: pierwszy zarabia 12% i można te pieniądze wypłacić na koniec roku. Drugi zarabia 12% ale cała nadwyżka gotówki musi być reinwestowana - nigdy nie ma tam gotówki. Przypomina mi to gościa, który patrzy na cały swój dobytek i narzędzia, i mówi: „Tu jest cały mój zysk". Nienawidzimy tego rodzaju biznesu".
9. "Kiedy dochodzi do tych skoków wycen, tych niedoborów, wrzawy i tak dalej, ludzie wpadają w szał, ale taki właśnie jest kapitalizm".
10. "Uważam, że to bardzo niesprawiedliwe, ale kapitalizm bez porażki jest jak religia bez piekła".
11. "Kapitalizm to dość brutalne miejsce".
12. "Nasza gotówka mówi sama za siebie. Gdybyśmy mieli wiele super pomysłów, nie mielibyśmy tyle gotówki".
13. "Są gorsze sytuacje niż siedzenie w gotówce i siedzenie, i czekanie, i siedzenie, i czekanie. Pamiętam czasy, gdy gotówki miałem po szyję - i nie chcę do nich wracać".
14. „Ci którzy nie chcą się zmierzyć z koniecznością poprawy wynikającą ze zmiany okoliczności, będą musieli się zmierzyć ze zmianą okoliczności, z której nie wynika żadna poprawa”.
15. „Wiele rzeczy delegujemy. Mamy trzy koszyki: in, out i za trudne… Musimy mieć wyjątkowy wgląd (insight), żeby zdecydować in albo out, bo inaczej wrzucamy rzeczy do koszyka za trudne. Każdy z was musi poszukać swojego wyjątkowego obszaru kompetencji i na nim się skupić".
16. "Jeśli masz jakieś kompetencje, to w zasadzie znasz już ich granice. Jeśli zadajesz sobie pytanie „czy przekraczam granice tego, co potrafię?” jest już odpowiedzią na to pytanie".
17. "Warren i ja unikamy robienia czegokolwiek, co ktoś inny w Berkshire może zrobić lepiej. Tak naprawdę nie masz żadnych kompetencji, jeśli nie znasz granic swoich kompetencji.”
18. "Tak jak człowiek pracujący swoimi narzędziami powinien znać ich ograniczenia, tak człowiek pracujący swoim aparatem poznawczym musi znać jego ograniczenia".
19. "Kiedy natrafiam na jakiś paradoks, myślę, że albo jestem totalnym kretynem, że dotarłem do tego punktu, albo jestem szczęśliwie blisko krawędzi mojej dyscypliny. Zastanawianie się co to jest dodaje życiu ekscytacji".
20. "Z komputerami wiążą się ogromne niebezpieczeństwa. Ludzie za dużo kalkulują, a za mało myślą".
21. "W korporacjach jeśli masz analityków, masz pracę wykonywaną z należytą starannością ale nie masz w organizacji zdrowego rozsądku to właśnie tak wygląda piekło".
22. "Trzeba mieć system wynagrodzeń, który jest satysfakcjonujący dla ludzi, którzy prowadzą dany biznes. W Berkshire Hathaway nie mamy jednego systemu; mamy różne systemy. Są one bardzo proste i nie zmieniamy ich zbyt często. To niesamowite, jak dobrze to działa. Napisaliśmy jednostronicową umowę z Chuckiem Hugginsem, kiedy kupiliśmy See's i nigdy jej nie ruszaliśmy. Nigdy nie zatrudniliśmy konsultanta ds. wynagrodzeń".
23. "Prezesi mają obowiązek... tłumić zazdrość i resentyment, zachowując się o wiele szlachetniej niż inni ludzie i o wiele hojniej. Ludzie powinni brać znacznie mniej, niż są warci, gdy są faworyzowani przez życie”.
24. "Wszędzie tam, gdzie jest duża prowizja, istnieje duże prawdopodobieństwo robienia wałków (rip-off)".
25. "Możemy mieć przewagę konkurencyjną kupując przyzwoite firmy po przyzwoitych cenach. Ale to nigdy nie będą fantastyczne firmy i fantastyczne ceny”.
26. „Wiele rynków ogranicza się do dwóch lub trzech dużych konkurentów - albo pięciu czy sześciu. Na niektórych z tych rynków nikt nie zarabia pieniędzy. Ale na innych wszyscy radzą sobie bardzo dobrze. Przez lata staraliśmy się zrozumieć, dlaczego konkurencja na niektórych rynkach jest w pewnym sensie racjonalna z punktu widzenia inwestora, dzięki czemu akcjonariusze dobrze sobie radzą, a na innych rynkach istnieje destrukcyjna konkurencja, która przegrywa inwestycje akcjonariuszy. Jeśli jest to rynek powszechnego towaru (commodity), takiego jak miejsca w liniach lotniczych to łatwo można zrozumieć, dlaczego nikt nie zarabia pieniędzy. Wystarczy pomyśleć o tym co linie lotnicze dały światu - bezpieczne podróże, fajnie spędzony czas, chwile z bliskimi. Jednak kwota netto zarobionych przez udziałowców linii lotniczych od czasu Kitty Hawk jest obecnie ujemna - i to bardzo ujemna. Konkurencja była tak intensywna, że gdy została uwolniona przez deregulację, zniszczyła akcjonariuszy z branży lotniczej. Jednak w innych branżach, takich jak na przykład płatki śniadaniowe, prawie wszyscy duzi chłopcy radzą sobie dobrze. Jeśli jesteś średniej klasy producentem płatków śniadaniowych, możesz zarobić 15% na swoim kapitale. A jeśli jesteś naprawdę dobry, możesz zarobić i 40%. Ale dlaczego to płatki śniadaniowe są tak dochodowe - mimo, że wydaje mi się, że konkurują na noże z tymi swoimi promocjami, kuponami i wszystkim innym? Nie do końca to rozumiem. Oczywiście w przypadku płatków śniadaniowych istnieje czynnik tożsamości marki, który właściwie nie istnieje w przypadku linii lotniczych. To musi być główny czynnik, który za to odpowiada. No i może producenci płatków śniadaniowych nauczyli się nie być takimi zaciekłymi rywalami w walce o udział w rynku. Bo wystarczy, że znajdzie się choć jeden gracz, który jest piekielnie zdeterminowana, żeby za wszelką cenę zdobyć udział w rynku to….. Na przykład, gdybym był Kelloggiem i zdecydował, że muszę mieć 60% rynku to myślę, że mógłbym odebrać innym płatkom śniadaniowym większość zysków. Ale w ten sposób zrujnowałbym też Kellogga. Choć przecież mógłbym osiągnąć, co zamierzyłem.”
27. "Nawet najbystrzejsi ludzie będą mieli do dyspozycji bardzo ograniczone insighty w walce konkurencyjnej przeciw innym bardzo bystrym, ciężko pracującym ludziom. Warto więc wykorzystać te nieliczne dobre wglądy, zamiast udawać, że wie się wszystko o wszystkim przez cały czas".
28. "Zasadą w życiu jest to, że organizacja głupia w radzeniu sobie ze złożonym systemem w jednym przypadku jest prawdopodobnie głupia także i w innym przypadku.”
29. "Zrozumienie zarówno siły procentu składanego, jak i tego jak trudno go uzyskać jest sercem i duszą zrozumienia wielu rzeczy."
30. „Nigdy nie przerywaj [działania procentu składanego] jeśli nie jest to absolutnie konieczne”.
31. "Nigdy w moim długim życiu nie widziałem raportu konsultanta, który kończyłby się inaczej niż następującym zdaniem: "To, czego ta sytuacja naprawdę potrzebuje, to więcej konsultacji w zakresie zarządzania". Ani razu. Zawsze przechodzę do ostatniej strony. Oczywiście Berkshire nie zatrudnia konsultantów, więc robię to tylko na zasadzie podglądactwa. Czasami jestem w organizacji non-profit, gdzie jakiś idiota zatrudnia konsultantów. [Śmiech].”
32. "Jeśli ludzie mówią ci prawdy, których nie chcesz słyszeć i które są nieprzyjemne - pojawia się niemal automatyczna reakcja w formie antypatii. Trzeba się tego oduczyć."
33. "Prawie wszystkie dobre biznesy angażują się w działania typu "ból dzisiaj, zysk jutro".
34. „Ludzie nie myślą o konsekwencjach konsekwencji.”
35. „Koncept dużej dywersyfikacji to czyste szaleństwo”.
36. "Nas nie obchodzą jakieś nierówne wyniki kwartalne. Wszyscy inni starają się zadowolić parkiet i inwestorów. My nie. To nie jest wcale mała przewaga [nad rynkiem]".
37. "Ekonomia jest pod wieloma względami królową nauk o człowieku. Oczekuje się więc, że będzie lepsza niż reszta. Moim zdaniem ekonomia jest lepsza w multidyscyplinarnych rzeczach niż reszta nauk społecznych. Uważam też, że wciąż jest kiepska".
38. „Max Planck, wielki laureat Nagrody Nobla, który odkrył stałą Plancka, próbował kiedyś zajmować się ekonomią. Porzucił ją. Dlaczego Max Planck, jeden z najmądrzejszych ludzi, jacy kiedykolwiek żyli, odpuścił sobie ekonomię? Odpowiedź brzmi: "To zbyt trudne. Najlepsze rozwiązanie, jakie można uzyskać jest niechlujne i niepewne."
39. "Jeśli chodzi o to, które firmy odnoszą sukces, a które upadają, efekty skali są kosmicznie ważne. W niektórych biznesach, naturalne jest pewnego rodzaju dążenie w kierunku przytłaczającej dominacji jednej firmy. Na przykład, gdy Jack Welch przyszedł do General Electric, powiedział: "Do diabła z tym. Albo będziemy numerem 1 lub 2 w każdej dziedzinie, w której działamy, albo wylatujemy z biznesu.”
40. "McDonald's zatrudnia ludzi ze złymi nawykami, szkoli ich i uczy, by przychodzili do pracy na czas i mieli dobre nawyki. Myślę, że wiele z tego co się tam dzieje jest lepsze niż Harvard".
41. "Jeśli nie będziesz się ciągle uczyć, inni ludzie cię wyprzedzą. Sam temperament nie wystarczy - potrzeba dużo ciekawości przez długi, długi czas".
42. "Aby móc skończyć jako pierwszy, musisz najpierw móc skończyć".
43. „Słyszałem jak Warren mówił to ze sto razy: "To nie chciwość napędza świat, ale zazdrość”.”
44. „Oto prawda, z którą być może nie zgodziłby się typowy doradca inwestycyjny: jeśli jesteś komfortowo bogaty, a ktoś inny bogaci się szybciej niż ty, na przykład inwestując w ryzykowne akcje, to co z tego? Ktoś zawsze będzie bogacił się szybciej niż ty. To nie jest żadna tragedia.”
45. „Irytowanie się, że ktoś zarabia pieniądze szybciej niż ty to  grzech śmiertelny. Zazdrość jest naprawdę głupim grzechem, ponieważ jest jedynym grzechem, który wyklucza opcję dobrej zabawy przy jego popełnianiu. Jest w nim dużo cierpienia i zero zabawy. Dlaczego miałbyś w ogóle wsiadać do tego wózka?".
46. "Unikaj zła, zwłaszcza jeśli przyciąga ono przedstawicieli przeciwnej płci.”
47. "Pomysł lub fakt nie jest wart więcej tylko dlatego, że o nim wiesz.”
48. „Dobrym nawykiem jest obnoszenie się ze swoimi porażkami i przemilczanie sukcesów.”
49. "Ludzie zawsze pragnęli, żeby ktoś przepowiadał im przyszłość. Dawniej królowie zatrudniali ludzi do wróżenia z wnętrzności zwierząt. Zawsze istniał rynek ludzi, którzy udawali, że znają przyszłość. Słuchanie dzisiejszych prognostów jest tak samo głupie, jak wtedy, gdy król zatrudniał faceta, który gadał o wnętrznościach owiec. To się w kółko powtarza.”
50. „To ludzka natura, że ekstrapolujemy niedawną przeszłość na przyszłość, ale to straszne, że zarządy firm się na to godzą”.
51. "To nie złe pomysły cię zniszczą, tylko te dobre".
52. "Nasze pomysły są tak proste, że ludzie wciąż pytają nas o nasze tajemnicze recepty, podczas gdy wszystko, co mamy to najbardziej elementarne pomysły".
53. "Podobnie jak Warren, moją pasją było bogacenie się. Nie dlatego, że chciałem Ferrari - chciałem niezależności. Desperacko jej pragnąłem.”
54. "Jeśli chcesz od ludzi właściwego zachowania to nie płać im na zasadzie prowizji. Naszym sędziom nie płaci się za każdą sprawę. Utrzymujemy ich w izolacji od innych właśnie dzięki stałej pensji. Sędziowie przy takim rozwiązaniu wypadają całkiem dobrze - nie ma przecież wielu skandali.”
55. "Myślę, że przez całe życie byłem w górnych 5% mojej kohorty wiekowej, jeśli chodzi o zrozumienie mocy nagród (incentives), a i tak przez większość życia jej nie doceniałem. I nie ma roku, żebym nie dowiadywał się w tym zakresie czegoś nowego.”
56. "Inwestowanie polega na znalezieniu kilku świetnych spółek, a następnie siedzeniu spokojnie na tyłku".
57. "Wiele osób z wysokim IQ to beznadziejni inwestorzy ze względu na słabe charaktery. Dlatego właśnie powtarzamy często, że odpowiedni temperament jest ważniejszy niż mózg. Trzeba kontrolować irracjonalne emocje. Potrzeba cierpliwości i dyscypliny oraz zdolności do przyjmowania strat i przeciwności losu bez popadania w głupotę. Trzeba też potrafić nie dać się zwariować wielkiemu sukcesowi."
58. "Warren rozmawiał z facetem z banku inwestycyjnego i zapytał, jak zarabiają pieniądze. Odpowiedział: "Z góry, z dołu, z obu stron i pośrodku."
59. „Inteligentni ludzie nie są wolni od zawodowych katastrof wynikających z nadmiernej pewności siebie. Często pakują się w katastrofalne sytuacje ponieważ szukają sobie coraz trudniejszych wyzwań, a polegają wyłącznie na swojej samoocenie - że mają lepsze umiejętności i metody niż inni.”
60. "Musisz być żywo zainteresowany tym, dlaczego coś się dzieje. Takie nastawienie umysłu, utrzymywane przez długi czas, stopniowo poprawia zdolność skupiania się na rzeczywistości. Jeśli nie masz takiego nastawienia, jesteś skazany na porażkę, nawet jeśli masz wysokie IQ".
61. "To niezwykłe, ile długoterminowej przewagi ludzie tacy jak Warren Buffett i ja uzyskują starając się konsekwentnie nie być głupim, zamiast starać się być niezwykle inteligentnym.”
62. "Zawsze znajdą się ludzie, którzy będą w czymś lepsi od ciebie. Musisz nauczyć się podążać za kimś, zanim sam zostaniesz liderem".
63. "Chcemy bardzo dobrych liderów, którzy mają dużą władzę i chcemy delegować dużą władzę do tych liderów... To głupota, żeby nie przekazywać władzy ludziom o największych kompetencjach i pracowitości... Za każdym razem, gdy widzę możliwość wyboru takiego kogoś, to drugi najlepszy facet jest po prostu okropny w porównaniu z tym, którego zatrudniamy. Zazwyczaj decyzja jest oczywista. Musimy dać władzę ludziom, którzy potrafią jej skutecznie używać w twardej grze o przetrwanie".
64. "Wszyscy się uczymy, modyfikujemy swoje pomysły lub je odrzucamy przez cały czas. Szybkie odrzucanie swoich pomysłów w odpowiednim momencie jest jedną z najcenniejszych cech, jakie można nabyć. Musisz zmusić się do rozważenia argumentów przeciwnej strony. Jeśli nie potrafisz przedstawić argumentów przeciwko temu, w co wierzysz lepiej niż twoi przeciwnicy to nie wiesz wystarczająco dużo".
65. "Zrozumienie jak być dobrym inwestorem czyni cię lepszym menedżerem w biznesie i odwrotnie".
66. „Regresja do średniej występuje niezawodnie.”
67. "Musisz znać wielkie koncepty wielkich dyscyplin wiedzy i używać ich nawykowo - wszystkich, a nie tylko kilku. Większość ludzi szkoli się w jednym modelu - na przykład ekonomii - i próbuje rozwiązywać wszystkie problemy w ten jeden sposób. Znasz stare powiedzenie: dla człowieka z młotkiem świat wygląda jak gwóźdź. To głupi sposób radzenia sobie z wyzwaniami".
68. "Im więcej trudnych lekcji można przerobić w wyniku zastępstwa, a nie poprzez własne ciężkie doświadczenia, tym lepiej".
69. "Wielki ekonomista Keynes powiedział: "Lepiej mieć mniej więcej rację niż dokładnie się mylić".
70. „Znalezienie inwestycji przynoszącej zwrot 20% rocznie przez 40 lat zdarza się tylko w krainie marzeń. W prawdziwym świecie odkrywasz okazję inwestycyjną a potem porównujesz z nią inne. Inwestujesz tylko w najbardziej atrakcyjne. To jest właśnie koszt alternatywny. Tego właśnie uczysz się na pierwszym roku ekonomii. Gra w ogóle się nie zmieniła. Właśnie dlatego nowoczesna teoria zarządzania portfelem inwestycyjnym jest tak bezsensowna.”
71. "Większość ludzi jest zbyt niespokojna, za bardzo się zamartwia. Sukces oznacza bycie bardzo cierpliwym aby być agresywnym, gdy nadejdzie właściwy moment."
72. "Nie czujemy przymusu, by działać. Jesteśmy absolutnie gotowi aby czekać, aż pojawi się coś przyzwoitego."
73. "Sztuka czekania bez zmęczenia czekaniem."
74. "Jeśli masz wątpliwości co do danej osoby, daruj ją sobie. Jest wystarczająco dużo miłych ludzi, z którymi można utrzymywać kontakt."
75. "Znasz ten mit, że przeciwieństwa się przyciągają? Cóż, przeciwieństwa się nie przyciągają. Eksperymenty psychologiczne dowodzą, że to ludzie, którzy są do siebie podobni przyciągają się do siebie. Nasze umysły [Mungera i Buffetta] działają w bardzo podobny sposób."
76. "Nigdy nie mieliśmy jakiegoś wielkiego planu. Każdego, kto chciał go zrobić, zwalnialiśmy, ponieważ taki plan zaczyna żyć własnym życiem i nie obejmuje zmian w rzeczywistości. Chcemy żeby ludzie brali pod uwagę nowe informacje."
77. "Plany strategiczne odpowiadają za większość głupich decyzji w Ameryce."
78. „Istnieją firmy, trafiasz na nie kilka razy w życiu, w których każdy menedżer mógłby ogromnie zwiększyć zwrot tylko poprzez podniesienie cen - a jednak tego nie zrobił. Mają więc ogromną niewykorzystaną siłę cenową, której nie używają. To jest ostateczne rozwiązanie. Disney odkrył, że może znacznie podnieść ceny a frekwencja pozostanie na wysokim poziomie.”
79. „Priorytetyzowanie rzeczy, których raczej się nie zrobi nie ma sensu.”
80. "Okazja trafia się umysłom przygotowanym”.
81. "Wiele okazji w życiu trwa krótko z powodu jakiejś tymczasowej nieefektywności. Naprawdę dobre okazje inwestycyjne nie trafiają się zbyt często i nie trwają zbyt długo, więc trzeba być gotowym do działania i mieć przygotowany umysł."
82. "Racjonalność to nie tylko to coś, co robisz, żeby zarobić więcej pieniędzy. Racjonalność to ogólnie naprawdę dobry pomysł. Należy po prostu unikać nonsensów, które są konwencją w danych czasach. Wymaga to rozwijania sposobów myślenia, które poprawiają twoją średnią skuteczność w czasie.”
83. "Dużo czytam. Nie znam nikogo mądrego, kto by dużo nie czytał. Ale to nie wystarczy: trzeba mieć jeszcze temperament, żeby przyswajać wyczytane pomysły i robić nimi sensowne rzeczy. Większość ludzi nie przyswaja właściwych pomysłów lub nie wie, co z nimi zrobić."
84. "Nie spędzam czasu na użalaniu się za przeszłość jak już wyciągnę z niej wnioski. Nie rozwodzę się nad nią."
85. "Bardzo się przydaje dobre zrozumienie wszystkich najważniejszych koncepcji z nauk ścisłych i społecznych. Raz, daje to perspektywę. Dwa, to sposób na uporządkowanie doświadczeń w głowie, że tak powiem."
86. "Praktycznie każdy (1) przecenia takie rzeczy, które łatwo policzyć, ponieważ łatwo poddają się pomiarom i technikom statystycznym, których uczą na uczelniach, i (2) nie uwzględnia trudnych do zmierzenia zjawisk, które mogą być ważniejsze. Tego błędu starałem się unikać przez całe życie i nie żałuję, że tak robiłem."
87. "Nieumiejętność radzenia sobie z psychologicznym efektem zaprzeczenia jest częstym powodem bankructw. Poświęciłeś się czemuś w ogromnym stopniu. Włożyłeś w to wysiłek i pieniądze. A im więcej wkładasz, tym bardziej ta cała zasada konsekwencji sprawia, że myślisz: "Teraz to musi zadziałać. Jeśli tylko postaram się trochę więcej, to wszystko zadziała... Ludzie bankrutują w ten sposób - ponieważ nie mogą się zatrzymać, zastanowić się chwilę i powiedzieć: "Mogę to zamknąć, pozwolić sobie na spisanie tego na straty i żyć dalej, by znów zawalczyć. Nie muszę próbować obsesyjnie robić tak, żeby ta inwestycja się udała - bo to właśnie mnie złamie."
88. „Unikamy słowa synergia bo ludzie zazwyczaj twierdzą, że synergia przynosi więcej korzyści, niż się po niej spodziewamy. Tak, synergia tak w ogóle istnieje, ale zbyt wiele fałszywych obietnic synergii wszędzie krąży. Berkshire jest pełne synergii - nie unikamy synergii jako takiej, tylko twierdzeń o synergii."
89. "Każdy rok, w którym nie odrzucisz jednego ze swoich najbardziej ukochanych konceptów, jest rokiem zmarnowanym."
90. "Etos nieoszukiwania samego siebie jest jednym z najlepszych, jakie można mieć. Jest potężny ponieważ jest tak rzadki."
91. "Obaj nalegamy na to, by prawie każdego dnia mieć dużo czasu na siedzenie i myślenie. To bardzo rzadkie w amerykańskim biznesie. Czytamy i myślimy. Tak więc Warren i ja czytamy i myślimy więcej, a robimy mniej niż większość ludzi w biznesie. Robimy tak, ponieważ lubimy takie życie. Ale zmieniliśmy to dziwactwo w pozytywną dla nas samych rzecz.”
92. "Naprawiasz to, co można naprawić, a czego nie można - musisz to wytrzymać."
93. "Etos nie oszukiwania samego siebie jest jednym z najlepszych, jakie można mieć. Jest potężny, ponieważ jest tak rzadki."
94. "Obaj z Warrenem nalegamy na to, żeby prawie codziennie mieć dużo czasu na siedzenie i myślenie. To bardzo rzadkie w amerykańskim biznesie. Czytamy i myślimy. Tak więc Warren i ja czytamy i myślimy więcej, a robimy mniej niż większość ludzi w biznesie. Robimy tak, ponieważ lubimy takie życie.”
95. "Każdy lubi być doceniany i traktowany fair, a osobowości dominujące, takie które są w stanie prowadzić cały biznes, lubią być obdarzane zaufaniem. Dzieciak, któremu powierzono klucz do pokoju komputerowego, powiedział: „Super, że mi ufacie”. Tak właśnie działamy w Berkshire - to sieć zasłużonego zaufania. Pozbywamy się głupoty i ludzi kontrolujących czy wszystko jest zrobione dobrze. Kiedy masz taką sieć zasłużonego zaufania możesz się też cieszyć ogromną efektywnością. Od czasu do czasu to nie działa, ale nie dlatego, że ktoś jest złą osobą tylko dlatego, że ktoś zbacza w kierunku niewłaściwych zachowań a następnie je racjonalizuje.”
96. "Harvard i Yale skupiły inwestorów venture capital, którzy podejmowali najlepsze decyzje i byli najbystrzejsi. Bardzo niewielu VC zarobiło większość pieniędzy z tego rynku i to w bardzo krótkim czasie. Wszyscy inni zrobili zwroty od przeciętnych do marnych. Kiedy trzeba było zwracać wyniki inwestorom, zazdrość przeniknęła całe instytucjonalne biznesy o zarządzaniu pieniędzmi. Kwoty zainwestowane w VC wzrosły 10-krotnie po 1999 roku. Te późniejsze pieniądze zostały bardzo szybko utracone. I to się powtórzy. Nie znam nikogo, kto skutecznie oprałby się temu zjawisku. To jest nowa norma.”
97. "Za każdym razem, gdy myślisz, że coś lub ktoś rujnuje ci życie, to jesteś to ty. To mentalność ofiary jest tak destrukcyjna.”
98. "Nie potrzebujesz wielkiej mądrości, żeby stać się bardzo bogatym - wystarczy, że przez wystarczająco długi czas będziesz nieco lepszy od średnich.”
99. "Jeśli nabierzesz mentalnego nawyku odnoszenia tego, co czytasz, do podstawowej struktury konceptów funkcjonowania świata to stopniowo zgromadzisz pewną mądrość."
100. "Zdobywaj praktyczną mądrość i odpowiednio do niej dostrajaj swoje zachowanie. Jeśli twoje nowe zachowanie przyniesie ci chwilową niepopularność wśród rówieśników... to do diabła z nimi."
101. "Sposobem na wygraną jest praca, praca, praca, praca i nadzieja na kilka wglądów (insights)… Prawdopodobnie nie będziesz wystarczająco mądry, żeby znaleźć ich niewiadomo ile w ciągu życia. Ale nawet kiedy masz tylko kilka to naprawdę da ci to wystarczającego kopa. To w sumie dość proste."
102. "Dlaczego miałoby być łatwo zrobić coś, co, jeśli zostanie zrobione dobrze dwa lub trzy razy uczyni ciebie i twoją rodzinę bogatą na całe życie?.”

Jakiegoś ważnego dictum Mungera tu zabrakło?